زَها حَدید (زاده ۳۱ اکتبر ۱۹۵۰-درگذشته ۳۱ مه ۲۰۱۶) معمار برجسته عراقی-بریتانیایی در سبک واسازی بود. اغلب آثار وی انعکاس آمیزهای از ساختمانسازی، زمینشناسی و مناظر اطراف است.[۱] آثار و طراحیهای وی با حرکت و جریان داشتن، ضمن پیروی از هندسه نااقلیدسی، نظم جدیدی را در فضا ایجاد میکنند.[۲] معماری زها حدید را میتوان تلاش برای ایجاد پلی میان مدرنیسم متقدم و عصر دیجیتال دانست.[۳]حدید در سال ۲۰۰۴ نخستین زنی بود که به دریافت جایزه معماری پریتزکِر نائل آمد.[۴] او در طول دوران فعالیت حرفهای خویش حدود ۹۵۰ پروژه را در ۴۴ کشور به اجرا درآورد.[۵] مجله فوربز در سال ۲۰۰۸ او را به عنوان شصت و نهمین زن قدرتمند جهان لقب داد.[۶] محتویات [نهفتن] ۱زندگینامه۲برخی پروژههای معماری۲.۱فاز دوم برج میلاد تهران۳انتقادها۴درگذشت۵پانویس۶منابع۷پیوند به بیرونزندگینامه[ویرایش]زها محمد حدید در بغداد به دنیا آمد. پدرش محمد حدید از بنیانگذاران حزب دمکراتیک ترقیخواه عراق[۵] و در سالهای ۱۹۵۸ تا ۱۹۶۰ وزیر دارایی عراق بود و مادرش وجیهه الصابونجی متعلق به خانوادهای متمول از شهر موصل بود. زها دوران دبیرستان را در مدرسهای که راهبههای کاتولیک فرانسوی در بغداد اداره میکردند، تحصیل کرد و پس از آن که مدت کوتاهی در سوئیس و انگلستان بود به خاورمیانه بازگشت و تحصیلات دانشگاهی خود را در بیروت پی گرفت.زها مدرک ریاضیات خود را از دانشگاه آمریکایی بیروت اخذ کرد و سپس برای تحصیل در مدرسه معماری لندن (AA) راهی لندن شد. او بعد از فارغالتحصیل شدن از دانشگاه با استاد اسبق خویش رم کولهاس در دفتر معماری او. ام. ای به کار مشغول شد و در سال ۱۹۷۷ عضوی از آن شد. در سالهای نخست فعالیت حرفهای طرحهای حدید اگرچه جلب توجه میکردند، اما به دلیل این که غیرقابل ساخت تشخیص داده میشدند، به مرحله اجرا نمیرسید.[۲] در سال ۱۹۷۹ دفتر مستقل خود را در لندن ایجاد کرد و در همان سالها در مدرسه معماری لندن (AA) به تدریس مشغول بود. زها حدید برنده مدالها و جوایز متعددی شده بود، از جمله «مدال سلطنتی معماری» در بریتانیا و جایزه بهترین طرح معماری سال ۲۰۱۵ که برای طراحی یک مجموعه فرهنگی در باکو، پایتخت جمهوری آذربایجان دریافت کرد. طی ۱۶۷ سال، زها حدید نخستین زنی بود که مدال سلطنتی بریتانیا را دریافت کرد. او پیشتر در سال ۲۰۱۲ لقب تشریفاتی بانو (به انگلیسی: Dame) را از ملکه بریتانیا دریافت کرده بود.[۱][۷]زها حدید هیچگاه ازدواج نکرد و بچهای نداشت. برخی پروژههای معماری[ویرایش] پرشگاه اسکی برگیسل در اینسبروک اتریش، از کارهای زها حدید مرکز هنرهای معاصر سینسینتی، اوهایو، آمریکا، از کارهای زها حدید ساختمان مرکزی بی ام و در لایپزیگ، آلمان، از کارهای زها حدید یک ایستگاه آتشنشانی در وایل آن در راین آلمان، از کارهای زها حدیدمرکز فرهنگی حیدر علیف (۲۰۰۷–۲۰۱۲)، باکو، آذربایجانمرکز ورزشهای آبی لندن (۲۰۱۱)مرکز مگی در بیمارستان ویکتوریا (۲۰۰۶)، کرکالدی، اسکاتلندایستگاه قطار سریعالسیر ناپل (۲۰۰۶)، ناپل، ایتالیاساختمان مرکزی بامو (۲۰۰۵)، لایپزیگ، آلمانترن هوایی (۲۰۰۷) اینسبروک، اتریشمرکز علمی فائنو (۲۰۰۵)، ولفسبورگ، آلمانمرکز هنرهای معاصر سینسینتی (۲۰۰۳)، سینسینتی، اوهایو، آمریکاسکوی پرش اسکی برگیسل (۲۰۰۲)، اینسبروک، اتریشایستگاه آتشنشانی ویترا (۱۹۹۴)، ویل ام راین، آلمانهتل فرشته پاسارگاد(۲۰۱۱–۲۰۱۷)، تهران، ایران[۸][۹]طراح منتخب برجهای فاز ۲ مجموعه برج میلاد تهران در مسابقه بینالمللی معماری پروژه فاز ۲ میلاد[۱۰][۱۱]فاز دوم برج میلاد تهران[ویرایش]پیشتر اعلام شده بود که در مسابقه طراحی و معماری فاز دوم برج میلاد زها حدید مقام اول را کسب کرده و طراح منتخب این پروژه است.[۱۲] ولی پس از اعلام برنده، برخی ارتفاع هتل پیشنهاد شده در این طرح را بیش از حد بلند و باعث مخدوش شدن دید برج میلاد عنوان کردند.[۱۳] به همین دلیل اجرای این پروژه بر اساس طرح حدید با تأخیر روبرو شد و در فروردین ۱۳۹۵ و تنها چند روز پس از مرگ زها حدید، رئیس کمیته عمران شورای شهر عنوان کرد که طرح زها حدید کنار گذاشته شده است و در حال انتخاب طرح جدیدی هستند.[۱۴] انتقادها[ویرایش] مجتمع سوهو واقع در وانگجینگ پکنبرخی از منتقدان سبک و شیوه آثار حدید را بیش از حد عجیب و غریب و تفرعنانه نامیدهاند و معتقدند که حامیان مالی بعضی از پروژههای وی دولتهای دیکتاتوری بودهاند. شون گریفیث، استاد معماری چنین میگوید که آثار زها حدید مانند یک ظرف خالیاند که به سادگی در خدمت هر ایدئولوژی و هر حکومتی قرار میگیرند.[۱۵]همچنین طرح وی برای مرکز تجاری در پکن موسوم به کهکشان سوهو مورد انتقاد شدید فعالان میراث فرهنگی چین قرار گرفت. آنها معتقد بودند که این طرح خسارتها و تخریبهای زیادی در محلات تاریخی پکن به وجود آورده و طرح تاریخی این محلات را به کلی برهم زده است.[۶]منتقدان هتل – آپارتمان پنج ستاره پاسارگاد فرشته در تهران با انتقاد به این پروژه میگویند که ۴۰ طبقه این عمارت اضافی است