کتاب تاریخ مشروطه ایران
کتاب تاریخ مشروطه ایران نوشته احمد کسروی در سال ۱۳۱۹ خورشیدی
به چاپ رسید. این کتاب برجسته‌ترین سند نوشته شده درباره رویداد مشروطه و
چند و چون آن می‌باشد و حتی در زمانی که نوشته‌های کسروی ممنوع و اندیشه‌اش
باطل شمرده میشود این نوشتار همچنان آبشخور و گواه پژوهش‌های تاریخی است.
نقد تاریخ مشروطه کسروی
روالی که در نقد درا ین مقاله پیش گرفته شده بیشتر تکیه بر آرا موافقین و منتقدان کسروی و سیاق وی در تاریخ مشروطه ایران علاوه بر خواستگاه های فکری و تأثیراتی که ازصاحب نظران گرفته و یا گذاشته را شامل میشود. اینکه احمد کسروی در بطن حوادث تبریز بوده وآثار وی در زمینه وقوع مشروطیت و کم و کیف رویدادها بسیار حائز اهمیت است در کنار این که خود ایشان با سره گویی تملقی در اظهار ماجراها نداشته بر دست اول بودن آثارش می افزاید. فلذا چهار چوب کاربه گونه ای رقم خورده که حواشی رخدادها شناسایی گردد و نقطه نظرات دگران نیز ذکر شود. بدون شک منتقدان وی کم نیستند همچنان که ثناگو چشمگیری نیز داشته است ولی با تمام این احوالات نقطه نظر منطقی این است که با وجود اشتغال دولتی و وابستگی جیره ای وی به حکومت سعی در اغوای خواننده نداشته تا خوشایندی غیری را سبب گردد . سیاق ایشان در صحیح دیدن موضوعات است تا آن جا که وقتی از برخی طلبه ها و آخوند ها به ملا یاد کرده و از عملکردشان انتقاد دارد تأثیری بر ارج نهادنش بر روحانیون بزرگ مشروطه نمی گذارد وخلط موضوعی در کارش دیده نمی شود به عکس منتقدان با التقاط این دو او را دشمن روحانیت ودین معرفی کرده اند. در خصوص کسروی موارد متعدد را میتوان از این دست شمرد.که امیدواریم سعی ما روشن سازی نقطه کور حتی یکی از این موارد باشد
3 مقاله درباره زنان مشروطه «نقش زنان در جنبش مشروطیت»
فهرست
چکیده
مقدمه
جنبش بیداری زنان همزمان با مشروطه
زنان در جنبش مشروطه
جنبش مستقل زنان برای احقاق حقوق خود
نمونه هایی از فعالیت زنان مشروطه خواه
مشارکت زنان در تکوین جنبش مشروطه
منابع
چکیده
وضعیت زنان نیز در این دوران با تأثیرپذیری از وضعیت حاکم بر جامعه تعریف میشود. در این شرایط سیاسی، اجتماعی، زندگی زنان تا حدود زیادی محدود شده بود. با وجود این، آنان در برخی فعالیت‌های اجتماعی، مانند تفریحات دسته‌جمعی (در جمع زنان)، امور خیریه، گردهم‌آیی‌ها و مراسم مذهبی، دخالت و مدیریت مستقیم در اداره منزل و تربیت فرزندان و در موارد معدودی نیز امور اقتصادی مانند اداره امور زمین‌های کشاورزی یا تولیدات صنایع دستی شرکت می‌جستند.[1] ضمن آنکه آنان در صحنه سیاست حضوری پنهان داشتند. به این ترتیب که به عنوان مادر، خواهر یا همسران شاه، با نفوذ بر وی به‌طور غیرمستقیم و به صورت واسطه قدرت بر برخی تصمیمات شاهانه اعمال نفوذ می‌کردند.[2] به این ترتیب، زنان در جامعه ایرانی نیروی بالقوه و پنهانی بودند. که مهارت‌های اجتماعی و فرهنگی را در سطحی محدود به دست آوردند. اما به دلیل نبودن شرایط اجتماعی و سیاسی مناسب نمی‌توانستند جایگاه مناسب خود را در اجتماع بدست آورند.
مقدمه
گسترش نسبی تحصیلات ابتدایی در جامعه عهد قاجار و انتشار روزنامه‌ها، سطح آگاهی اجتماعی را نسبت به گذشته ارتقاء داد و مردم به بسیاری از مسائل سیاسی و فرهنگی آگاهی یافتند و در مورد اتفاقات مختلف، حساسیت‌هایی را نشان دادند. از سوی دیگر، عموم مردم با طبقه روحانیان پیوند عمیقی داشتند و روحانیان، بسیاری از مشکلات اجتماعی را حل می‌کردند. آنان در خطابه‌های مذهبی، اخبار و اطلاعات سیاسی را به مردم می‌رساندند و در حرکت‌های جمعی، رهبری اعتراضات سیاسی مردم را برعهده می‌گرفتند. زنان نیز به دلیل حضور در این جلسات، تحت تأثیر این ارتباطات قرار می‌گرفتند. برجسته‌ترین این حرکت‌ها، جنبش تنباکو بود که در مقابل امتیاز واگذاری دخانیات به شخصی انگلیسی در دوره ناصرالدین‌شاه صورت گرفت.[3] در پی مخالفت روحانیون و فتوای میرزا حسن شیرازی مبنی بر منع استعمال توتون و تنباکو، اعتراضات به حدی گسترده شد که به زنان حرم شاه نیز سرایت کرد. آنان نیز در اعتراض به شاه و قرارداد تنباکو، تمامی قلیان‌ها را در حرم شاهی شکستند. [4]
گسترش مخالفت‌ها سبب شد که ناصرالدین‌شاه به میرزا حسن آشتیانی دستور دهد که یا در انظار مردم قلیان بکشد و یا از تهران خارج شود.[5] بنابراین، میرزا تصمیم به ترک تهران گرفت. این خبر موج عظیمی از جمعیت را به خیابان‌ها کشاند که بخش عظیمی از آن را زنان تشکیل می‌دادند. این حرکت تا آنجا ادامه یافت که منجر به درگیری مردم و نیروهای شاهی و لغو حکم تبعید میرزای شیرازی شد. در دیگر شهرهای ایران نیز مخالفت‌های گسترده‌ای از سوی مردم صورت گرفت. برجسته‌ترین آنها قیام زینب پاشا در تبریز بود که با رهبری گروهی از زنان، بازار را به تعطیلی کشانید. به دنبال تظاهرات و درگیری‌های مردم، قرارداد تنباکو از طرف دولت ایران لغو شد و برای اولین بار، نظر مردم در مقابل نظر حکومت به پیروزی رسید و توسط دولتیان اجرا شد. علاوه بر شورش مزبور، زنان در بحران‌های کمبود نان که در عهد قاجار وجود داشت، به تظاهرات و اعتراض دست می‌زدند. تظاهرات زنان تبریز در غائله نان حکایت از حضور ایشان در صحنه‌های مختلف دارد. [6]
[1] بشری دلریش. زن در دوره قاجار. تهران، حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی، 1375، چاپ اول. صص 68-88
[2] مهدی‌قلی‌خان هدایت. خاطرات و خطرات. تهران، زوار، 1344. چاپ دوم. ص 65 .
[3] یحیی دولت‌آبادی. حیات یحیی. تهران، انتشارات عطار و فردوس،1371. چاپ ششم. ج 1، ص 105 .
[4] ابراهیم تیموری. قرارداد 1890 رژی یا تحریم تنباکو، اولین مقاومت منفی در ایران. تهران، شرکت سهامی کتابهای جیبی، 1361. ص 108
[5] محمدحسن‌خان اعتمادالسلطنه. روزنامه خاطرات اعتمادالسلطنه. تهران، امیرکبیر، 1356، چاپ سوم. ص 781.
[6] عبدالحسین ناهید. زنان در جنبش مشروطه. تبریز، نشر احیاء، 1360، صص 54